bitris; tunc ne in vacuum arbitraria reddantur, or- . dinarius Judex adigit Arbitros, partesque ad eligendum, et adhuc omissa electione, ipse eliget tertium '. Sive unus, sive plures Arbitri sententiam dixerint, compromittentes ex vi conventionis obedire omninò tenentur; nec ipsis olim licebat appellationis vocem contra laudum emittere 2. Dabant enim romanae, et partitarum leges exceptionem, actionemque ad poenam conventionalem, et ad interesse, et tandem occursum ad ordinarium Judicem ad executionem arbitrariae sententiae 3. Noviter conceditur compromittentibus, ut vel reductionem ad boni viri arbitratum, vel apellationem promiscue petant. Quamvis plurimi emunctae naris doctores, inter Arbitros Arbitratoresque constituant differentiam, insimulque inter appellationem, et boni viri reductionem, ut Superior ponatur in tuto, et extra nebulam, ad quem laudum emendandum perferatur; nobis consonantius legi videtur, Judicem ordinarium inferiorem, et Regia Praetoria indiscriminatim posse adire 5. Pariter, licet primae sessionis Magistri extiment ad appellandum quinque dies, sexagintaque ad nullitatem parandam in sententia Arbitrorum esse necessarios, eo modo ac in aliis ordinariis judiciis; tamen imus in sententiam contrariam, et cum Salas aperto marte pronuntiamus, vigere Partitarum leges, decem tantummodo ad omnem occursum Arbitrorum assignantes ". Arbitrorum lata sententia, quam aut expresse, aut tacite lapsu decennii compromittentes homologaverunt, Partitarum legibus attentis, debet utique ad executionem perduci 7. Jure Recopilationis Castellanae inspecto, Arbitrorum laudum die convento, et non feriato, loco congruenti, super rebus compromissis, et ad normam, facultatemque litteris, vel conventione compromittentium expressam prolatum, modo Tabellionis signo sit et compromissum, et laudum munitum, statim ac promulgatum fuerit, exequitur. L. 5. lib. 5. tit. 10 Recop. de Ind. . Si vero compromissum sit poenale, cum ejusmo. di conventiones disjunctam obligationem pariant, ad 1 Lex 26 in fine, et 29 tit. 4 Part. 3. 2 Lex 23 et últ. tit. 4 Part. 3. 3 Praed. legibus. 4 Lex 4 tit. 21 lib. 4 R. Cast. 5 Regula 31 tit. últ. P. 7 et 4 tit. 21 lib. 4 R. Cast. unum tantum, non quidem ad utrumque executio extenditur. Quod revera intelligimus, nisi poenali compromisso clausulam rato manente pacto, aptent compromittentes 10. § VI. DE FACULTATE ARBITRORUM. Cum arbitria sint redacta ad similitudinem judiciorum; nec in aliud extendatur, quam in id circa quod partes compromisserunt; intelligitur Arbitros dumtaxat habere facultatem supra conventum, non quidem ad libitum, sed servato prorsus juris ordine; nisi aliud palam dissidentes expreserint '', Ex quo profluit, posse Arbitros, compromittentes jubere adesse, juramentum calumniae exigere, contumacem in expensas, non in mulctam damnare, fructus perceptos ex re compromissa restituere, probationes producere, et omnia denique connexa principale peragere 12. An possint Arbitri reconventionem admittere, et compensationem? communiter Doctores negant, nisi Arbitri juris necessarii sint 13. § VII. QUIBUS MODIS FINIATUR OPFICIUM ARBITRI. Prout iam saepe diximus, Arbitrorum auctoritas pendet potissimum ex promittentium consensu, ex quo fit, ut finiatur contraria voluntate, novo arbitrio electo, transactione de arbitrali controversia, morte alterutrius ex contrahentibus 14. Cum sint arbitria redacta ad specimen judicio. rum, quamquam ex partium conventione oriantur; sequitur, lata sententia, et addito post inceptum arbitrium ordinario judice, finiri Arbitrorum officium 15 Si plures Arbitri eligantur: quisquis eorum vitam claudat, aut suspectus declaretur, aut denique Monachus, vel servus efficiatur, arbitrium extinguitur 16. Finitur arbitrium denique etiam perempta re, de qua controvertitur, et transacto tempore, conventione atributo, legeve ascripto 17. 6 Salas Illust. á el Dro. Real tomo 3 lib. 3 tit. 2 n. 37, 7 Lex 23-35 tit. 4 P. 3. 8 Lex 4 tit. 21 lib. 4 R Cast, 17 Lex 27-28 tit. 4 Part. 3. 199 Idiomas. Que la mitad de los canónigos y ... Iglesias. En estas, sus atrios y cementerios, mero Iglesias parroquiales. Que los gastos extraor- dinarios para sus reparos de fábrica y Iglesias. Que los diezmos que se cobraren 810 en ellas, se repartan como dispone la Indias. Orígen y formacion de su nuevo có- 190 320 321 Iglesias.. Que se les paguen diezmos y pri- 354 § II. DE HIS QUI TRANSIGERE POSSUNT. Transactio habet speciem alienationis, qua- Cum autem per alienationem, aut dominium, aut Quemadmodum igitur alienatio infantibus, de- Procurator ad lites, vel negotia, nisi idonea fa- De Procuratoribus cum generali, et libera bono- Tutoribus, Curatoribusve minorum, Syndicisque Cum minori puberi sine curatore constituto, rei 5 agricultores, et primarum materiarum Regni, adja- Eadem libertate transigunt filiifamilias, etiamsi Ast contra asserimus de profectitio, et adventi- §. III. DE QUIBUS REBUS TRANSIGATUR. De omnibus rebus, et controversiis dubium even- Hoc velim ita intelligas, nisi calumnia quis actio- Igitur de re certa transigere minime licet 14. Ad classem hanc referimus absque ulla formidi- Nec cunctamur quoque in ordinem hujuscemodi Nec de rebus majoratus, capellaniae, aut fideicom. Hac tamen assertione nec Summis Imperanti- Orta quaestione inter tutores, quis eorum admi- super rationibus exeat, transactionem admittat ". Si de statu alicuius contentio prodeat, et pro liber- Data transactio in filiatione aut pro nobilitate torum 4. Conventionem, aut transactionem de actione ex Nec minori turpitudinis macula notatur transige- Qui transigit de crimine cui mors, aut mutilatio De capitali vero crimine, aut cui mutilatio immi- Cum moribus legibusque Hyspanicis variatam An vero facta transactione, minuenda sit poena? 10. Transigere de rebus testamento relictis, non in- Cum de alimentis quaeritur ¿an non possint du- §. IV. DE VI, ET INTERPRETATIONE TRANSACTIONIS. Transactio, sive generalis, sive particularis, ultra Quamvis contendentes asserant omnia esse tran- Transactionis rite recteque contractae vis est, ut Quippe habet robur rei judicatae, et jurejurando Rescinditur tamen haud dubic transigentium di- Nobis, quamvis alii aliter sentiant, transactionem Ob levem, et enormem laesionem, quae et ultra . |